Povodom 25. godišnjice dokumenta „Instrukcije za primenu liturgijskih propisa kanonskog prava Istočnih katoličkih crkava“, koje je objavila Kongregacija za istočne Katoličke Crkve u Rimu 1996. godine, održana je plenarna konferencija od 16. do 18. februara.
Konferenciji su prisustvovali predstavnici (biskupi, sveštenici, đakoni koji su članovi liturgijskih komisija) svih Istočnih katoličkih crkava – iz Evrope, Severne Amerike, Bliskog istoka, Afrike i Azije. Ispred Eparhije križevačke iz Hrvatske učestvovali su đakon Livio Marijan i jeromonah Mladen Mikulić.
Katolička Crkva se, zajedno sa većinskom Latinskom Crkvom, sastoji od 22 nezavisne istočne crkve koje mogu biti patrijaršije, metropolije ili nadbiskupije koje su sui iuris (sopstvenog prava) i koje pripadaju različitim istočnim obredima: vizantijskoj (grkokatoličkoj), zapadno – sirskom (siro- katolici, Maroniti, siro-malankarci) istočno-sirskom, (kaldejci, siro-malabarci), armenskom, koptskom i etiopskom
Pored predstavnika istočnih katoličkih crkava, bili su i pravoslavni arhiepiskop Job Geč iz Carigradske vaseljenske patrijaršije i različiti stručnjaci iz oblasti liturgije, među kojima je i profesor Stefano Parenti sa Papskog univerziteta Sv. Anzelma u Rimu.
Sastanak je održan u kapucinskom koledžu Sv. Lovre od Brindizija i u Avgustinianumu. Poslednjeg dana susreta, u petak, 18. februara, učesnici su učestvovali na svečanoj misi rimskog obreda u bazilici Sv. Petra, kojom je uz patrijarhe, brojne kardinale, biskupe i sveštenike načalstvovao prefekt Kongregacije za istočne crkve kardinal Leonardo Sandri, a na kojoj je đakonsku službu obavio đakon Križevačke biskupije iz Hrvatske o. Livio Marijan.
Papa Franja je nakon mise u posebnu audijenciju primio sve učesnike, a posebno patrijarhe. Konferenciji su prisustvovali patrijarsi istočnih katoličkih crkava – Melkit Absi, kaldejski Saho, maronitski kardinal Bečara, sirokatolik Junan, koptski Sidrak i jermenski Minasian, etiopski metropolit kardinal Sourafiel i rimokatolički kardinali Koh, Banjasko i Sarah.
Na početku konferencije skup je pozdravio kardinal Sandri, koji je pozvao istočne katolike da se bolje upoznaju sa svojim obredima i tradicijom, koja je neprocenjivo bogatstvo, a pripada čitavoj vaseljenskoj Crkvi. Iako još uvek ne postoji puno crkveno jedinstvo katoličke i pravoslavne i staro-istočnih crkava, sve su one deo zajedničkog liturgijskog i duhovnog nasleđa, pa odvojene Crkve slave istu liturgiju i koriste iste tekstove, što bi trebalo da bude podsticaj za zbližavanje i bolje upoznavanje.
Stoga je važno da istočne katoličke crkve ne preduzimaju nezavisne reformske procedure u liturgijskim pitanjima koje bi dodatno produbile jaz sa odvojenim sestrinskim crkvama koje sa njima dele isto obredno nasleđe. Istočni katolici, naglasio je kardinal Sandri, pozvani su da dublje poznaju i proučavaju svoje obrede, da katihiziraju svoje vernike o njihovom sadržaju i oblicima, da prevode tekstove na žive govorne jezike i da prilagode svoje liturgijske tradicije savremenim pastoralnim okolnostima i zahtevima, a da ne remete oblike obreda.
Arhiepiskop Carigradske Patrijaršije Geč je govorio o teološkim, mistagoškim i katihetskim dimenzijama liturgije. Liturgija kao i drugi obredi sadrže sve što je važno za poučavanje vernih, za njihovo svetotajinsko osvećenje i za punopravni hrišćanski život.
Nadbiskup Ukrajinske grkokatoličke crkve u Filadelfiji Boris Gudžiak upoznao je učesnike sa poteškoćama prevođenja liturgije u dijaspori, navodeći primere različitih i nedoslednih prevoda u istim Crkvama i ritualima za evharistijsku liturgiju, misu i pastirski rad. On je istakao da nije potrebna toliko promena rubrika i liturgijskih propisa, koliko promena srca i uma i sveštenstva i vernika. On je pozvao sabraću episkope da redovno učestvuju u nedeljnim i prazničnim slavljima u svojim katedralnim crkvama, kao i na liturgijama i da se staraju da bogosluženje ukatedralnim crkvama uvek bude na najvišem nivou i uzorno za celu biskupiju.
Profesor dr. Stefano Parenti govorio je o istorijskim interventima Svete Stolice u liturgijske propise istočnih katoličkih Crkava, naglasivši trajnu brigu rimskih papa da se verno čuvaju predaje svih istočnih obreda. Apostolski nuncij u Velikoj Britaniji nadbiskup Claudio Gugerotti govorio je o nastanku dokumenta ”Instrukcije” 1996. godine, a nadbiskup Košica u Slovačkoj Kiril Vasil DI o odnosima saborskih dokumenata Sacrosanctum Concilium. Orientalium Ecclesiarum i Kodeksu Kanonskog prava Istočnih Crkava. O liturgijskoj tradiciji kao znaku jedinstva Crkve govorio je prof. dr. David Petras iz Picburga, a o iskustvima s primjenom liturgijske reforme u rimskom obredu belgijski znanstvenik dr. Joris Geldhof s katoličkog sveučilišta u Luvenu.
Učesnici skupa su imali prilike raditi u skupinama i raspravljati o različitim temama vezanima za liturgijski život njihovih mesnih crkava, a takođe i kratkim izlaganjem upoznati sve učesnike konferencije o primjeni liturgijskih instrukcija iz 1996. u svojim Crkvama. Premda su instrukcije pozvale istočne katoličke Crkve da se vrate svojim izvornim obrednim tradicijama u svim segmentima liturgijskoga života (tekstovima, napjevima, oblicima liturgijskih slavlja, arhitekturi, ruhu, kalendaru), izvještaji su pokazali da se još uvek ne provode u celosti i da su kod mnogih Crkava još prisutni elementi koji ne pripadaju izvornom temelju nekog obreda već su posledica vremena tzv. latinizacije, odnosno, uvođenja elemenata rimskog obreda u istočne obrede za što nema nikakva opravdanja.
Ipak, većina Crkava je napredovala po tom pitanju i uspešno provela većinu preporuka i uputa te danas istočne katoličke Crkve slave svoje obrede i žive liturgijske tradicije uglavnom u skladu sa svojim izvornim tradicijama.
Naglašena je potreba za trajnom katehezom kako vernika, tako i sveštenika, đakona i osobito svešteničkih kandidata o liturgijskoj baštini. Takođe, predstavnici Kongregacije za Istočne Crkve pozvale su sve hijerarhe i liturgijske komisije da svoje prevode liturgijskih tekstova, ali i predloge šalju na Kongregaciju koja ima i kompetentne stručnjake i želju izaći u susret Crkvama te pomoći da se što kvalitetnije i što brže naprave liturgijski prevodi i izdaju potrebne liturgijske knjige.
Svakog dana tokom konferencije održavana je služba za neke od crkava kako bi učesnici mogli da učestvuju i svedoče o raznolikosti i lepoti istočnjačkih obreda. Posebno je upečatljiva bila Večernja po siro-malabarskom obredu biskupa, sveštenika i đakona iz Indije.
Na kraju susreta učesnike je primio papa Franja, koji im je poručio: „Istočni katolici su kao seme na stabljikama i granama vekovnih biljaka, nošene vetrom do nezamislivih granica“, podsećajući na osnivanje biskupija preko kontinenata. „Misija Crkve zahteva od nas da više slušamo bogatstvo različitih tradicija. Postoji iskustvo u kome se dozvoljava da se „glina“ našeg čovečanstva oblikuje, ne promenom mišljenja ili čak neophodnim sociološkim analizama, već Rečju i Duhom Vaskrslog. Ovo iskustvo je liturgija“, rekao je Papa. „Liturgija je raj na zemlji, kako istok posebno voli da ponavlja. Ali lepota istočnih obreda daleko je od toga da bude oaza bekstva ili očuvanja. Zajednica vernika je prepoznata kao takva ne zato što se okuplja, već zato što sluša glas drugog, usredsređena je na njega i zato oseća nasušnu potrebu da Hrista blagovesti bratu i sestri“, rekao je Sveti otac.
Na putu do uputstava Drugog vatikanskog koncila, veoma je dobro da svaki član jedne i simfonijske Katoličke Crkve uvek sluša druge tradicije, njihove istraživačke i reformske itinerere, čuvajući pritom njihovu originalnost, rekao je Sveti otac i dodao, da je potrebno živeti u jedinstvu prema onome što je ustanovila Sinoda i odobrila Apostolska stolica, izbegavajući liturgijske pojedinosti koje u stvarnosti pokazuju podele druge vrste unutar dotičnih Crkava.
„Svedočanstvo jedinstva je potrebno i u odnosu na braću pravoslavne i istočne pravoslavne crkve sa kojima, čak i ako ne možemo biti za istom evharistijskom trpezom, gotovo uvek slavimo i molimo se istim liturgijskim tekstovima. Stoga je papa Franja zaključio upozorenjem: Budimo oprezni sa eksperimentima koji mogu naškoditi putu ka vidljivom jedinstvu svih Hristovih učenika. Svetu je potrebno svedočanstvo zajedništva: ako vređamo liturgijske sporove, igramo se sa onim koji je gospodar podela.
U zahvalnom govoru papi Franji, poglavar Kongregacije kardinal Sandra je svoj pozdrav papi zaključio apelom za mir u Ukrajini, sa obzirom na pretnje novim stradanjima i sukobima u već napaćenoj Ukrajini. Učesnici Generalne skupštine još jednom su uputili vapaj za mir i srdačan poziv onima koji imaju sudbinu naroda u svojim rukama. Oni to čine podstičući dužnost savesti i slušajući poklič čovečanstva „Nikad više rat“, objasnio je kardinal Sandri.
izvor:bitno.net