Predstavnik Hrvatske biskupske konferencije na 16. redovnoj generalnoj skupštini Biskupske sinode u Rimu bio je pomoćni biskup đakovačko-osječki Ivan Ćurić. U nedelju, 28. oktobra, završena je prva etapa koja se bavila pitanjem sinodalnosti. Proces je i dalje u toku, a konačan okvir će dobiti nakon zasedanja u oktobru 2024. godine. Sa biskupom Ivanom Ćurićem, razgovarala je Antea Marinović za Vatikanske novosti.
Poštovani oče biskupe, nedavno ste opisujući skupštinu Sinode o sinodalnosti rekli da se „razmatra u velikoj slobodi“ i da se krećete „u Crkvi otvorenosti, u Crkvi susreta“. Kakvi su Vaši utisci?
Moram priznati da je moj utisak o ovoj otvorenosti i slobodi ostao veoma jak. Mislim da se na sastancima u okviru ovoe Sinode postavljaju mnoga pitanja koja potiču iz različitih životnih iskustava. Reč je o želji da se čuje iskustvo pojedinaca, koje je ostvareno u različitim životnim kontekstima crkvene zajednice, širom sveta. Ovo slušanje želi da se desi prvo u otvorenosti prema Duhu Božijem, slušajući njegove glasove, ali u isto vreme slušajući braću i sestre koji su svi učesnici života i misije Crkve.
Na Sinodi je istaknuta hitna potreba da se žene uključe u procese donošenja odluka u Crkvi. Koliko je to važno i šta bi značilo za Crkvu u Hrvatskoj?
Pitanje žena i njihove uključenosti u život Crkve zapravo je deo otvorenosti i velike želje da, koliko god je to moguće, što više ljudi – pripadnika Božjeg naroda – učestvuje u ostvarenju crkvene misije. Pitanje uključivanja žena nije posebno pitanje, već se razmatra u okviru potrebe da se svi kršteni osete kao nosioci misije koja izvire iz milosti, snage i poziva sakramenta krsta, odnosno hrišćanske inicijacije. Ono što je Crkvu od početka odredilo jeste da su Hristovi učenici u isto vreme i blagovesnici Njegove dobre vesti. Čini mi se da su žene uključene u život Crkve, ali se mora voditi računa o tome da mehanizmi i strukture odlučivanja budu otvoreniji, uopšte za vernike laike, a i kada su žene u pitanju.
Da li smatrate važnim jačanje postojećih struktura kao što su pastoralna veća? Kako se ova veća mogu ojačati u biskupijama i župama?
U našim biskupijama u Hrvatskoj, koliko ja znam, već postoje pastoralna veća po župama. Prema važećim opštim kanonskim odredbama, ona nisu obavezna. Međutim, kada ih biskup uvede u biskupiji, ona postaju obavezna u svim župama. Neophodno je da se ova veća vrednuju kao nosioci pastoralnog života, svakako uvek pod rukovodstvom pastirske službe župnika, u snažnom dijalogu i osećaju saodgovornosti kako bi pastoralna veća zaista odražavala celokupnu zajednicu koja učestvuje u glavnim oblastima crkvenog života i njegove misije, a to je evangelizacija, liturgija i molitveni život i delatna hrišćanska ljubav, odnosno dobrotvorni rad Crkve.
Često se kao problem pominjao klerikalizam, koji između ostalog često zarazi i laike. Da li klerikalizam ometa procese sinodalnosti?
Svakako, i u okviru sinodalnih događaja i susreta, ovaj pojam klerikalizma se dosta snažno dotiče. Svi primećujemo da Papa to mnogo naglašava i da u tome vidi veliki problem. To je sadržaj koji označava zatvaranje, što može i utiče na mnoge u različitim uslugama i različitim životnim okruženjima i odgovornostima. Poteškoća je kada se ovaj pojam vezuje za one koji su nosioci važnog i vrednog identiteta i službe u Crkvi, a to su klerici – đakoni, prezbiteri i biskupi. Zašto ovo pominjem? Jer zaista treba da se setimo da ima toliko vrednih sveštenika koji u okviru svog pastirskog identiteta zaista pokazuju koliko su bliski vernicima, kako osećaju njihove teškoće i potrebe. Međutim, klerikalizam vodi okretanju samo sebi, odvajanju od drugih, stvaranju svojevrsnog zida, svojevrsnog „ponora” u odnosu na druge. U stvari, klerikalizam je ono što već prepoznajem u Hristovom govoru i pozivanju na farizejski pristup i pristuppismoznanaca. Hrist se, zapravo, najviše fokusirao na problem lažnog, licemernog. Čini mi se da u tom smislu klerikalizam trajno predstavlja poteškoću. To je izazov i uvek ga treba savladati i udaljiti se od njega.
U Pismu narodu Božijem, kao učesnici skupštine, napisali ste, između ostalog, da „Crkva našeg vremena ima dužnost da, u duhu obraćenja, sasluša one koji su bili žrtve zlostavljanja članova crkvenog tela“. Kako vratiti poverenje i stati na stranu žrtava?
Upravo sam pomenuo u prethodnom pitanju primer Hrista, njegovu reč i kritiku upućenu pismoznancima i farizejima. Reč je o problemu licemerja i neverice. Čini mi se da se ta neverica u tako snažnom obliku pokazuje upravo kada su u pitanju slučajevi zlostavljanja. Zaista je potrebno otvoriti se onima koji su bili žrtve i sa pravim osećajem za istinu prepoznati sve što se dogodilo. I to će takođe omogućiti da kredibilitet lica Crkve ponovo zablista. Neophodno je da se desi obraćenje koje uvek vodi ka istinskoj ljubavi koja govori iskrenošću i čistoćom koja uvek može da razvedri srca, čak i nakon velikih poteškoća i problema.
Na Sinodi ste bili uključeni u grupu koja se bavila temom ekumenskog dijaloga. Koje su vaše nade po ovom pitanju?
Ova Sinoda u velikoj meri želi da ostvari ono što je započeto na Drugom vatikanskom koncilu, kada je zajednica Katoličke Crkve želela da se otvori prema drugim hrišćanskim crkvama i zajednicama. Istovremeno, prema drugim religijama, kao i prema kulturama širom sveta. Koncilski poziv nas upućuje da dijalogu hrišćanskih zajednica pristupimo „ek novitate mentis“ – sa obnovljenim duhom. Smatram da je taj poziv veoma jak i danas. Ne možemo da ne prepoznamo brojne poteškoće na tom putu, događaje u istoriji koji su u velikoj meri zasenili i opteretili međusobne odnose. I sa naše katoličke strane. Trudimo se da se postavimo sa velikom iskrenošću i otvorenošću. Za nas je posebno važan dijalog sa Pravoslavnom Crkvom. I na tom frontu ima vrednih koraka. Zaista želimo da učinimo što je moguće više u velikoj istinitosti kako bi se hrišćansko svedočanstvo podelilo, kako bi se ponovo ujedinilo.
Kako se nadate da će Sinoda o sinodalnosti oblikovati budućnost Crkve u Hrvatskoj i šire?
Mislim da su naše crkvene zajednice otvorene, gledajući našu hrvatsku biskupsku konferenciju u celini i poglavare biskupija, posebno gledajući one zajednice koje su vrlo važne, a koje su i najbliže, a to su župne zajednice. Nadam se da će se u njima osetiti sinodalnost u tome da se život i misija Crkve zaista prepoznaju kao zajedničko delo. Da prepoznamo da je u centru Hrist koji poziva i da se zajednica Crkve zaista vidi onako kako se moglo čuti u procesu pripreme za ovu Sinodu tokom konsultativnog perioda: Crkva je pre svega zajednica čiji je centar krsni poziv koji se dotiče svakog krštenog, po kome je svaki krštenik pozvan da da lično svedočanstvo i doprinos misiji Hristove Crkve.
Izvor: IKA